Ziekteverzuim
Het ziekteverzuim is in ons land hoger dan nodig is. In veel gevallen kun je, ook als je je niet lekker voelt, gewoon blijven werken. De oplossing ligt vaak in het aanpakken van achterliggende oorzaken.
Zelfstandig ondernemerschap is veel gezonder dan werken in loondienst. Dat zou je wel denken als je de ziekteverzuim cijfers bekijkt van werknemers in loondienst. Waar ondernemers hun werk pas stil leggen als ze écht niet in staat zijn om te werken, ligt de drempel voor ziekmelding voor werknemers, vooral binnen grote bedrijven, aanmerkelijk lager. Ik kan nu al voorspellen dat het ziekteverzuim op 13 juli 2020 – de maandag na de EK-finale – fors hoger ligt dan normaal.
Verschil grote en kleine bedrijven
Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek schommelt het ziekteverzuim in Nederland jaarlijks rond 4,5 procent. Met name het verschil tussen kleine en grote bedrijven is opvallend: bij bedrijven tot 10 werkzame personen bedraagt het ziekteverzuim hooguit 1,8 procent. Collega’s binnen een klein bedrijf laten elkaar, zo lijkt het, niet gauw in de steek. Bij grote bedrijven met meer dan 100 werknemers, bedraagt het ziekteverzuim volgens het CBS maar liefst 5,0 procent, met uitschieters in de wintermaanden naar 5,6 procent. Dat is drie keer hoger dan bij kleine bedrijven.
Betrokken
Werkgevers van kleine bedrijven zijn wellicht meer betrokken bij hun personeel en omgekeerd. Die betrokkenheid bij het bedrijf leidt ertoe dat werknemers zich gezien en nodig voelen, en niet voor ieder pijntje thuisblijven. In grote bedrijven zijn niet alleen veel meer mensen ziek, ook het aantal keren dat werknemers zich ziek melden, ligt hoger. Voor werknemers die verkouden zijn of een periode wat minder lekker in hun vel zitten, is de stap naar ziekmelding gauw genomen.
Zoete koek
Je ziek of gestrest voelen is echter niet hetzelfde als niet kunnen werken. Ziekte kán leiden tot arbeidsongeschiktheid, maar het hoeft niet altijd. In de meeste gevallen kun je, ook als je je niet lekker voelt, gewoon blijven werken. En dat is precies waar de schoen wringt. In de twintig jaar dat ik werkzaam ben als arbeidsrecht advocaat heb ik mij keer op keer verbaasd over het gemak waarmee sommige bedrijfsartsen een ziekmelding voor zoete koek slikken. De meeste bedrijfsartsen zijn zelf in loondienst bij een grote werkgever en lijken daardoor onbewust vanuit werknemerspositie naar een ziekmelding te kijken.
Levensgebeurtenissen
Volgens arbodienstverlener Zorg van de Zaak, die onlangs een campagne Levensloopstress is gestart, spelen in bijna 50 procent van het totaal aantal verzuimgevallen niet-medische factoren mee. Dit geldt voor 70 procent van het aantal lang verzuimgevallen (vanaf zes weken of langer). Het gaat dan om ziekteverzuim dat samenhangt met levensgebeurtenissen die grote impact hebben, zoals mantelzorg, schulden, een conflict op de werkvloer of echtscheiding.
Arbeidsconflict
Begrijp me niet verkeerd; als een medewerker door zulke gebeurtenissen ernstige spanningsklachten ervaart waardoor hij daadwerkelijk niet in staat is om te werken, dan is ziekteverzuim volkomen terecht. Ik sta in mijn praktijk cliënten bij die het flink voor de kiezen hebben gekregen en van wie buiten twijfel staat dat werken voorlopig onmogelijk is. Maar vaak genoeg gaat het eigenlijk alleen om een arbeidsconflict, of om problemen bij het combineren van werk en privé. De bedrijfsarts beschouwt zo’n medewerker dan tóch ‘arbeidsongeschikt’ en legitimeert daarmee langdurige uitval.
De oplossing ligt in zulke gevallen juist niet in het honoreren van de ziekmelding, maar in het aanpakken van de achterliggende oorzaken. Werkgevers kunnen – en moeten – daarbij behulpzaam zijn. De arbodienst kan waar nodig begeleiding bieden en adviseren bij ziektepreventie. Zolang niet wérkelijk sprake is van niet-kunnen-werken, moet de uitweg van lekker thuis tot rust komen op kosten van de werkgever niet worden geboden.
Ik wens de bedrijfsartsen intussen veel eigen personeel toe.
Mr. Saskia van Gessel is advocaat en partner bij LLOYD advocaten in Veendam.